Hunlar (Xiongnu)
Hükümdar: Mete Han (Modu Chanyu)
Ordu Gücü: Yaklaşık 300.000 süvari (bazı Çin kaynaklarında bu sayı 400.000’e kadar çıkar)
Yapı: Tamamı atlı birliklerden oluşuyordu; hafif silahlı ama son derece çeviktiler.
Komutanlar: Mete Han bizzat ordunun merkezindeydi. Eşi (Kraliçe Yanji) ve en sadık muhafız birliği merkezde yer alırken, kuzey ve güney kanatlarda süvari birlikleri hilal biçiminde dizildi.
Taktik: Sahte geri çekilme, çevik manevra, kuşatma halkası.
Han Çin Ordusu
Hükümdar: İmparator Liu Bang (Han Gaozu)
Ordu Gücü: Yaklaşık 300.000 asker
Yapı: Piyade ağırlıklı, ağır zırhlı düzenli ordu. Atlı birlik az, hareket kabiliyeti düşüktü.
Komutanlar: Liu Bang bizzat sefere çıktı; generalleri Fan Kuai ve Han Xin lojistik destek sağlıyordu.
Amaç: Hunları cezalandırmak, Çin’in kuzey sınırlarını güvence altına almak.
M.Ö. 200 yılında Liu Bang büyük bir orduyla kuzeye ilerledi. İlk çarpışmalarda Hunlar geri çekiliyormuş gibi yaptı. Bu, bozkırın efsanevi sahte geri çekilme taktiğiydi. Hun birlikleri sanki yeniliyormuş gibi davranarak Çin ordusunu daha derinlere, Baideng Dağı çevresindeki düzlüklere çekti.
Liu Bang ordusunu oyalayan birkaç küçük Hun birliğini görünce zaferin yakın olduğunu düşündü. Ancak ertesi sabah, sisin kalkmasıyla birlikte korkunç manzara ortaya çıktı: Mete Han’ın dört renkli birlikleri, dairesel biçimde Çin kampını kuşatmıştı.
Güneyde kırmızı süvariler, kuzeyde mavi birlikler, doğuda beyaz atlılar, batıda siyah elit muhafızlar… Her yönden ok yağmuru yağıyordu. Çin ordusu ağır zırhları nedeniyle manevra yapamıyor, okçulara yetişemiyordu. Günler geçtikçe erzak azaldı, moral çöktü. Soğuk, açlık ve korku birleşince Çin saflarında isyanlar başladı.
Yedinci güne gelindiğinde Liu Bang ordusunun tamamen yok olacağını anladı. O sırada general Chen Ping, gizlice Mete Han’ın eşine değerli hediyeler gönderdi. Kraliçe Yanji’nin araya girmesiyle Mete Han kuşatmayı kaldırmayı kabul etti. Ancak bu, bir yenilgiyi kabul ettirme biçimiydi: Çin imparatoru, bozkırın hükümdarına baş eğmişti.
Liu Bang küçük bir kuvvetle kurtulabildi; geri dönüş yolunda ordusunun yarısı telef olmuştu.
Baideng Savaşı, Çin’in gözünde büyük bir utançtı. Han Hanedanı, Hunların üstünlüğünü tanıdı. Bunun ardından Heqin Antlaşması imzalandı (M.Ö. 198):
Çin her yıl Hunlara ipek, tahıl ve şarap gönderecekti.
İki taraf arasında barış sağlanacak, evlilik yoluyla akrabalık kurulacaktı.
Kısacası Çin, Mete Han’a haraç vermeyi kabul etti. Bu durum yaklaşık bir asır boyunca sürdü.
Baideng zaferiyle Mete Han, yalnızca Çin’i değil, Orta Asya’daki tüm kabileleri etkiledi. Onun dört renkli ordu sistemi, daha sonra Göktürkler ve hatta Osmanlı akıncı teşkilatında bile iz bıraktı.
Bu muharebe, bozkır savaş doktrininin klasik örneğidir:
“Hız, manevra, sahte geri çekilme ve kuşatma.”
Bir imparatorluğu, kılıçla değil zeka ve sabırla dize getirdi.
Sima Qian – Shiji (史记) / Tarih Kayıtları, Cilt 110: Xiongnu Lie Zhuan (Hunların Biyografisi)
Bichurin N. Ya. – Drevnie Svedeniya o Tsentral’noy Azii (Orta Asya Hakkında Eski Kayıtlar)
René Grousset – Bozkır İmparatorluğu
Ahmet Taşağıl – Hunlar, İlk Türk Devleti
