Bugün sosyal medyada, dizilerde ya da popüler belgesellerde sıkça duyarsın:
“Osmanlı’da kadınların hiçbir hakkı yoktu.”
Harem, kafes, cariye, suskunluk...
Ama gerçeği tarih belgeleri söylüyor: Osmanlı kadını, çağdaşı Avrupa kadınına göre daha fazla hukukî hakka sahipti.

⚖️ Yanlış Bilinen Görüş

“Osmanlı toplumu tamamen erkek egemen bir yapıya sahipti, kadınlar hiçbir şekilde söz hakkı kullanamıyordu.”

📜 Gerçekler

🏛️ 1. Kadınlar Mahkemeye Gidebiliyordu

Osmanlı’da kadınlar, şer’i mahkemelerde kendi adlarına dava açabiliyordu.
Miras, borç, boşanma, nafaka, ticaret…
16. yüzyıla ait sicillerde kadın davacılarının oranı %30’a yakındır.
Kaynak: Şer’iye Sicilleri Arşivi, İstanbul Kadı Mahkemesi Kayıtları.

“Fatma Hatun, mirasını erkek kardeşinden talep etmiştir.” (1572 – Bursa Kadı Sicili)

Avrupa’da aynı dönemde kadınlar, mahkemede genellikle erkek vasi olmadan ifade bile veremiyordu.

💰 2. Kadınlar Mülk Sahibi Olabiliyordu

Bir Osmanlı kadını miras bırakabilir, mal alıp satabilir, vakıf kurabilirdi.
Bugün hâlâ ayakta duran birçok imaret ve medrese, kadın vakfıdır.

Örnek:

• Mihrimah Sultan Vakfı (Üsküdar)
  
  

• Haseki Hürrem Sultan Külliyesi (1538)
  Bu yapılar kadınların sadece hayır işleri değil, ekonomik varlık göstergesiydi.
  
  

💍 3. Boşanma Hakkı (Talak ve Muhâlaa)

Evet, kadın boşanma hakkına sahipti.
Eğer kocası nafaka vermez, ilgilenmez ya da kötü davranırsa kadı huzurunda evliliği feshedebilirdi.
“Muhâlaa” sistemiyle kadın, kendi isteğiyle boşanıp özgürlüğünü alabiliyordu.

Avrupa’da aynı dönemde boşanma, kilise onayı olmadan imkânsızdı.

🧕 4. Eğitim ve Kamusal Rol

18. ve 19. yüzyıllarda kadınlar kız rüştiyelerine (ortaokul düzeyi) gidebiliyor, öğretmen olabiliyor, hatta gazete yazıları kaleme alıyordu.
    Fatma Aliye Hanım, Emine Semiye, Nigâr Hanım gibi isimler Osmanlı’da kadın aydın hareketinin öncüleriydi.
    
    

🕯️ Harem Gerçeği

“Harem” denince çoğunun aklına eğlence yeri gelir, ama harem aslında sarayın özel dairesidir; kadınların eğitildiği, yönetime etki eden bir kurumdu.
Valide Sultanlar devletin istihbarat, diplomasi ve saray politikalarında söz sahibiydi.
Örneğin Kösem Sultan ve Turhan Sultan, Osmanlı’nın en güçlü dönemlerinde devlet yönetimine yön vermiştir.